Przedsiębiorcy mogą poddać łączący je stosunek prawny i mogące z niego wyniknąć spory pod osąd sądu polubownego. Dzięki temu spór może zostać rozwiązany szybciej, a także koszty, które poniosą strony będą mniejsze, niż gdyby zdecydowali się na tradycyjną drogę postępowania sądowego. Postępowanie przed sądem polubownym, w porównaniu do klasycznego procesu jaki znamy z polskiego kodeksu postępowania cywilnego jest odformalizowane, jednakże dalej strony postępowania są związane pewnymi generalnymi zasadami porządkującymi przebieg postępowania.
Konieczne jest podkreślenie, że strony związane są kodeksową zasadą równości stron – zgodnie z treścią przepisu art. 1183 kodeksu postępowania cywilnego „w postępowaniu przed sądem polubownym strony powinny być traktowane równoprawnie. Każda ze stron ma prawo do wysłuchania i przedstawienia swoich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie.” Przepis ten stanowi rozwinięcie przepisu art. 1161 § 2 KPC, który stanowi, że bezskuteczne są postanowienia zapisu na sąd polubowny naruszające zasadę równości. Od sądu polubownego wymagane jest umożliwienie każdej ze stron (w równych warunkach) przedstawienia swojego stanowiska procesowego i prezentacji inicjatywy dowodowej. Za dyskwalifikujące musi być uznane dyskryminowanie którejkolwiek ze stron w tej płaszczyźnie. Możliwość przedstawienia stanowiska musi być realna, a strony muszą być traktowane zgodnie z zasadą równości przez cały okres postępowania. Wzgląd na zasadę dyspozytywności powoduje natomiast, że wyłącznie od stron zależy, czy skorzystają ze swoich uprawnień gwarantowanych powołaną normą. Zatem zasadę równości rozumieć należy jako obowiązek sądu polubownego do takiego prowadzenia postępowania, jakie umożliwi równouprawnienie stron (równe możliwości wykonywania tych samych uprawnień procesowych). Każda ze stron jest uprawniona do tego żeby zostać wysłuchaną a także przedstawić dowody w sprawie. Jest to nadrzędna zasada postępowania przed sądem polubownym.
Jednocześnie, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, strony mogą same uzgodnić zasady postępowania przed sądem polubownym. Jak widać, autonomia woli stron jest daleko idąca. Gdy mamy do czynienia z sądem ad hoc to strony mogą ustalić te zasady już w zapisie na sąd polubowny albo na późniejszym etapie. W odniesieniu zaś do stałych sądów polubownych ( np. takich jak Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie) mają one swoje regulaminy postępowania. W sytuacji, w której strony poddają łączący je stosunek prawny pod osąd określonego stałego sądu polubownego to automatycznie akceptują ten regulamin. W sytuacji, gdy strony nie postanowią inaczej sąd polubowny może, z zastrzeżeniem przepisów ustawy, prowadzić postępowanie w taki sposób, jaki uzna za właściwy a jednocześnie nie jest on związany przepisami o postępowaniu przed sądem.
Jeśli chodzi zaś o bardziej „techniczne” aspekty postępowania to strony mogą uzgodnić język lub języki, w których będzie prowadzone postępowanie. W braku takiego uzgodnienia, o języku lub językach postępowania decyduje sąd polubowny. Uzgodnienie stron lub decyzja sądu polubownego, jeżeli nie postanowiono w nich inaczej, mają zastosowanie do wszystkich oświadczeń pisemnych stron, rozprawy oraz orzeczeń i zawiadomień sądu polubownego. Jeśli to sąd polubowny decyduje o języku postępowania to może on zarządzić, aby do każdego dokumentu było dołączone jego tłumaczenie na język lub języki uzgodnione przez strony lub określone przez ten sąd.
Samo wszczęcie postępowania przebiega w zbliżony sposób do tradycyjnego postępowania cywilnego. Postępowanie rozpoczyna się wniesieniem pozwu w terminie wyznaczonym przez sąd polubowny. Pozwany powinien zaś wnieść odpowiedź na pozew. Do swoich pism strony mogą dołączyć takie dokumenty jakie uznają za stosowne. Jeśli strony nie ustalą inaczej, pozew lub odpowiedź na pozew mogą być uzupełnione lub zmienione w toku postępowania przed sądem polubownym, chyba że sąd polubowny nie dopuści do takiego uzupełnienia lub takiej zmiany ze względu na zbyt późne ich dokonanie. Same pisma składane przez strony powinny być doręczone drugiej stronie. Obu stronom powinny być doręczone opinie biegłych oraz inne dowody na piśmie, które sąd polubowny może wziąć pod uwagę przy rozstrzyganiu sporu.
Jeśli zaś chodzi o ustność bądź pisemność postępowania to jeśli strony nie uzgodniły inaczej sąd polubowny decyduje o tym, czy przeprowadzić rozprawę w celu przedstawienia przez strony twierdzeń lub dowodów na ich poparcie, czy też postępowanie będzie prowadzone na podstawie dokumentów i innych pism, bez wyznaczania rozprawy. Jeżeli strony nie uzgodniły, że postępowanie będzie prowadzone bez wyznaczania rozprawy, sąd polubowny jest obowiązany rozpoznać sprawę na rozprawie, gdy jedna ze stron tego zażąda. O rozprawie strony należy zawiadomić odpowiednio wcześnie.
Sąd polubowny jest uprawniony do przeprowadzania dowodów. Sąd polubowny może przeprowadzić dowód z przesłuchania świadków, z dokumentów, oględzin, a także inne konieczne dowody, nie może jednak stosować środków przymusu. W braku odmiennego uzgodnienia stron, sąd polubowny może także wyznaczyć biegłego lub biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii lub zażądać od strony dostarczenia biegłemu odpowiednich informacji lub przedstawienia mu albo udostępnienia do zbadania dokumentów lub innych przedmiotów. W braku odmiennego uzgodnienia stron, na żądanie strony lub jeżeli sąd polubowny uzna to za konieczne, biegły po przedstawieniu swojej pisemnej lub ustnej opinii uczestniczy w rozprawie, w toku której strony mogą zadawać mu pytania oraz żądać wyjaśnień.
Najistotniejszą kwestią dotyczącą postępowania przed sądem polubownym jest, jak w każdym sądzie, wydanie wyroku bądź innego orzeczenia rozstrzygającego sprawę. Sąd polubowny rozstrzyga spór według prawa właściwego dla danego stosunku, a gdy strony go do tego wyraźnie upoważniły – według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności. Zawsze jednak bierze on pod uwagę postanowienia umowy oraz ustalone zwyczaje dotyczące stosunku prawnego którego spór dotyczy. Pewien wyjątek stanowią jednak postępowania toczące się z udziałem konsumenta. W przypadku sporów wynikających z umów, których stroną jest konsument, rozstrzyganie sporu według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego dla danego stosunku.
Jeżeli sąd polubowny rozpoznaje sprawę w składzie więcej niż jednego arbitra, jego orzeczenia zapadają większością głosów, chyba że strony uzgodniły inaczej. Orzeczenia w kwestiach proceduralnych może wydawać samodzielnie arbiter przewodniczący, jeżeli zostanie upoważniony do tego przez strony lub przez pozostałych arbitrów. Jesli arbiter głosował przeciwko orzeczenu które zapadło wówczas może przy swoim podpisie zaznaczyć że głosował odmiennie. Uzasadnienie zdania odrębnego należy sporządzić w terminie dwóch tygodni od dnia sporządzenia motywów rozstrzygnięcia i dołączyć do akt sprawy. Jeżeli przy wydawaniu wyroku nie można osiągnąć wymaganej jednomyślności lub większości głosów co do rozstrzygnięcia o całości lub o części przedmiotu sporu, zapis na sąd polubowny w tym zakresie traci moc.
Wyrok sądu polubownego powinien być sporządzony na piśmie i podpisany przez arbitrów, którzy go wydali. Jeżeli wyrok jest wydany przez sąd polubowny rozpoznający sprawę w składzie trzech lub więcej arbitrów, wystarczą podpisy większości arbitrów z podaniem przyczyny braku pozostałych podpisów a także powinien zawierać motywy rozstrzygnięcia wskazywać zapis na sąd polubowny, na podstawie którego wydano wyrok, zawierać oznaczenie stron i arbitrów, a także określać datę i miejsce jego wydania. Gdy każdy z arbitrów podpisuje wyrok w innym państwie, a strony nie określiły miejsca wydania wyroku, miejsce to określa sąd polubowny. Wyrok sądu polubownego doręcza się stronom.
Jak w postępowaniu sądowym, tutaj również możlwa jest rektyfikacja wyroku. W terminie 2 tygodni od dnia otrzymania wyroku, jeżeli strony nie uzgodniły innego terminu każda ze stron może, po zawiadomieniu drugiej strony, zwrócić się do sądu polubownego o sprostowanie w tekście wyroku niedokładności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek oraz każda ze stron może, po zawiadomieniu drugiej strony, zwrócić się do sądu polubownego o rozstrzygnięcie wątpliwości co do treści wyroku. Jeżeli sąd polubowny uzna wniosek za uzasadniony, dokonuje sprostowania lub wykładni wyroku w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania wniosku. Wykładnia stanowi integralną część wyroku. Sąd polubowny może również z urzędu sprostować oczywiste omyłki pisarskie które są w wyroku.
Sad polubowny składa akta sprawy w sądzie. Oczywiście, sądy polubowne mogą przechowywać akta we własnych archiwach jednak są obowiązane udostępnić je sądowi na żądanie.
Jak widać, najważniejsza różnicą dotycząca postępowania przed sądem polubownym jest możliwość samodzielnego uzgodnienia zasad (z poszanowaniem norm bezwzględnie obowiązujących). Strony mają tutaj istotny wpływ na sposób postępowania. Jednocześnie sam jego zamysł niewiele różni się od typowego postępowania przed sądem – w każdym z postępowań chodzi przecież o właściwe ustalenie stanu faktycznego i określenie która strona sporu ma rację. Warto jednak poddać spór pod osąd sądu polubownego ze względu
